cappadocia tours ve modern islam23
en güzel yazıları yazan cappadocia tours yazdı ve cappadocia tours ddiki Örneğin İmâm-ı A’zam baklandaki şu sözleri çarpıcı bir içtenlik yansıtır: ‘(..-I İhtirasa boyun eğmemiş seciyeler hakikaten enderdir. Bahis mevzuutmız buluıtsatarihçede böyle bir seciyeye sahip olarak yalnız imamı A ’zamı görmekteyiz. müşarünileyhin mezar taşma ‘Hayatım hakikate vakfetmiş' (vıtam impendere ^eroj ibaresi yazılsa yeridir." I/12,112..İSLAM'DA MODERNLEŞME 381Batılı/Doğulu dinlerin karşılaşmasının zirveye çıkışıyla Osmanlı İm-paratorluğu’nun çöküşe geçtiği bir zamanda Ortodoks Hıristiyan bir Osmanlı paşasının Fransızca yazdığı usûl-i fıkıh eseri, doğal olarak entelektüel değerinin ötesinde özel bir siyasal anlam da
taşıyacaktı. Nitekim Sava Paşa kitabında ismine "eski Osmanlı Dışişleri Bakanı" gibi unvanlarını da ekler. Bu, o zaman için Avrupa entelektüel dünyasına nisbeten yabancı bir isim olan Paşa’nın eserine dikkatleri çekmeye yarar. Aynı zamanda farklı bir dinî arkaplandan güçlü bir entelektüel, bilge bir devlet adamı olarak Paşa, değişen hâkimiyet pozisyonlarıyla birlikte yaşamak zorunda olan İslam ve Hıristiyan dünyası arasındaki dini kutuplaşmanın, uzun vadede herkes için ölümcül, yıkıcı sonuçlar vereceğinin, bu yüzden ortak bir hukuk ve medeniyet anlayışında buluşmanın zorunlu olduğunun şuuruna varmıştı. Roma İmparatorluğu’nda Zeno gibi Stoacı filozoflar, kozmopolis projesini, logos kavramında temellenen bir tabiî hukuk fikrine dayandırmışlardı. Sava Paşa da gerek İslam, gerekse de Hıristiyan hâkimiyeti altında yaşayan millîzimmî, müslim ve gayrimüslim tebaayı birbirine bağlayacak bir tabiî hukuk teorisî olarak fıkıh usulünü yeniden sundu.
O sıralar Fransız kamuoyunda sömürgeleştirdikleri Müslüman Cezayir’de izlenecek siyasa konusunda hararetli tartışmalar cereyan ediyordu. 1830’da işgal ettiği Cezayir’de yaklaşık 60 yıl boyunca yoğun direnişle karşılaşan Fransa, 1890’da ülkede tam kontrolü ele geçirmişti. Sırf zora dayalı bir tutumla sömürgeleri elde tutamayacağını anlayan Fransa, Müslüman Cezayir halkının az-çok rızasına dayalı, istikrarlı bir sömürge yönetimi için İslam’ı tanımak gerektiği sonucuna varmıştı. Sava Paşa’ya göre bugün Fransa’nın mukadderatım belirleyenler eserine başvurduklan takdirde Müslüman halldarın idaresinin sırrını veren iki temel haldkati öğreneceklerdir. Buna göre Müslümanların herhangi bir emir veya kânunu kabulü ve riayeti, ancak onun İslâmî olarak temellendirilmesiyle mümkündür.
Bu konuda Batılı yönetici ve bilginlere bir rehber olarak eserini yazan Sava Paşa (1955: 11/3, 5,15, 372), tebaaları arasında birçok Müslüman’ın bulunduğu AvrupalI devlet adamlarının, eserinde İslam siyasî felsefesinin temellerini bulacaklarını belirtir. Bir Batılı bilgin, eserdeki fıkhî metodolojik ilkeler sayesinde Müslüman tebaanın da benimseyebileceği bir tarzda ülke kanunlarını düzenleyebilecektir. Ona göre yetkililer bu suretle Asya ve Amerika'nın muazzam bir kitlesini teşkil eden İslam camiasına kayda değer bir hizmet ifasıyla kalmayacak, aynı zamanda aynı toprakta yaşayan
çeşitli din ve mezhepten vatan çocukları arasında uyum kurmak suret,y| durmadan yürüyen medeniyetin toplumsal istikrarını sağlayacaktır.
Geleneksel dünyagörüşüne göre hukuk, ethos da denen toplurruj^ kültürün temelini oluştumr. Bu yüzden Paşa, eserinde ortaya koyuij^ İslâmî hukukî ilkelerle müslim ile gayrimüslimler arasında hukukî yj kınlaşmanın ötesinde kültürel bir yakınlaşma sağlamayı da hedeflediği„j ifade eder. Ona göre gerek bağımsız, gerekse de sömürge Müslünia„ ülkelerin geleceği, hukuk başta olmak üzere modern bilim ve medeniyetj İslâmî esaslar ile bağdaştırmaya bağlıdır. cappadocia tours Müslüman, dinle çelişmediğj sağlam İslâmî delillerle ispatlandığı takdirde Batıdan gelen bilim veme. deniyetin bütün ürünlerini kabule hazır hale gelecektir. Paşa, fıkhın fe], şefi, evrensel boyutunu ortaya koymak suretiyle, Avrupalılarca iddia edi|, diği gibi İslam’ın ilerleme karşıtı olmadığını göstermeyi hedefliyordu.
Sava Paşa (1955; 1/8,12,13, 63), eserinde Avrupalılann Türkler ve İslama yönelttikleri "despotizm ve barbarlık" ithamlannm uzantısı “İslamın türev, selliği” iddiasını da çürütmeyi hedefledi. O, uzun süre birçok Avrupalı bilgin gibi kendisinin de bilgisizlikten dolayı İslam hukukunun. Roma hukukunun büyük oranda kopyası olduğunu zannettiğini belirtir. Bu yanlış tasavvurun sebebi, iki hukukun içerdiği hükümlerin çoğunun birbirine benzerliği ve görünüşte tarihin de bunu doğrulamasıydı. Hâlbuki yapılan tahkik, fıkhın orijinalitesi ortaya koyuyordu. Ona göre Hz. Peygamber (S.A.S.)’in getirdiği din, tamamıyla vahye dayalı ve bizzat dinle kaynaşmış mükemmel bir pozitif hukuk içeriyordu. Hükümleri belki benzese de iki hukuk, tamamıyla farklı kaynaklara dayanıyordu, )ustinien hukuku, temelinde Hıristiyan ahlakının yattığı beşerî akla, İmâm-ı A’zam’m derlediği hukuk ise sadece Allah’ın kelamına ve Peygamberi Zîşan (S.A.S.)’in sünnetine dayanmaktadır.
Paşa’nm özünde geleneksel eseri, doğal olarak modernleşen Batı’nuı hükmettiği bir dünyada itirazlara uğrayacaktı. Örneğin ünlü Yahudi oryantalist Ignaz Goldziher, çıktıktan sonra Sava Paşa’nın İslam hukukunun orijinalitesini savunan kitabını eleştiren bir yazı yazdı.‘^^ İlginçtir li M. Fuat Köprülü (1983:15, 258) de Sava Paşa’yı eleştiren Goldziher’i des
Sava Paşa, Goldziher'in eleştirisine karşı Byzantinische Zeitschrift dergisilf cevap vermiştir, "Le Droit Musulman Explique: Reponse â un Artide de M.
Goldziher,” Byzantinische Zeitschrift II/2 (1893); 317-325. Daha sonra da 1896’da kitaplaştırmıştır: Savvas Pacha, Le Droit Musulman Explique. Paris: Mard et Billard, 1896.
